Nữ tù nhân lương tâm Việt Nam: Vẫn sẽ chọn con đường đã dấn thân

Hòa Ái, phóng viên RFA

Hai nữ tù nhân chính trị Trần Thị Nga (bìa trái) và Nguyễn Đặng Minh Mẫn (bìa phải).

RFA Nữ tù nhân lương tâm Việt Nam: Vẫn sẽ chọn con đường đã dấn thân

Nhân ngày phụ nữ trên toàn cầu được vinh danh-Ngày Quốc tế Phụ nữ 8/3, Đài RFA gửi đến tâm tình chia sẻ của các nữ tù nhân lương tâm tại Việt Nam trong phần sau.

Bị đối xử “vô nhân đạo”

Trong thông cáo báo chí phát đi vào ngày 7 tháng 3, Tổ chức Phóng viên Không Biên giới (RSF) lên tiếng về tình trạng các nữ tù nhân trên khắp thế giới đang bị giam giữ trong những điều kiện được mô tả là khủng khiếp. Hai nữ tù nhân được RSF nhắc tên là Nguyễn Đặng Minh Mẫn và Trần Thị Nga.

Blogger Nguyễn Đặng Minh Mẫn bị bắt giữ vào cuối tháng 7 năm 2011 với cáo buộc lật đổ chính quyền và bị kết án 8 năm tù giam cùng 5 năm quản chế,vì cô đã chụp ảnh biểu tình và các biểu ngữ Hoàng Sa-Trường Sa của Việt Nam.

RSF chỉ trích Chính quyền Việt Nam đối xử một cách tệ hại đối với nữ tù nhân chính trị Nguyễn Đặng Minh Mẫn trong suốt thời gian cầm tù cô.

Gia đình của cô Minh Mẫn ở tỉnh Trà Vinh, miền Tây Nam Bộ, nhưng cô bị buộc phải thụ án tại trại giam ở Thanh Hóa, thuộc Bắc Trung Bộ, Việt Nam. Hồi tháng 11 năm 2014, cô Minh Mẫn chỉ còn 35 kg sau những lần tuyệt thực để phản đối những bạo lực xảy ra đối với cô.

Thân mẫu của Nguyễn Đặng Minh Mẫn, bà Đặng Thị Ngọc Minh, một cựu tù nhân lương tâm nhắc lại một trong các lần con gái của bà bị đưa đi biệt giam trong 10 ngày:

“Có lần Minh Mẫn uống nước và tạt nước còn thừa qua cửa sổ mà nhỡ trúng vào người cán bộ, vì cán bộ đi tới mà Mẫn không biết. Cán bộ bảo Mẫn tạt nước tiểu ra ngoài và đưa Minh Mẫn đi kỷ luật 10 ngày. 10 ngày giam kỷ luật như vậy thì mình không được tắm rửa. Họ không cho mình ăn cơm với thức ăn của mình được đem vô. Hằng ngày họ chỉ cho ăn cơm trắng với muối.”

Nữ tù nhân chính trị Nguyễn Đặng Minh Mẫn trong gần 8 năm qua thường xuyên bị các nữ tù nhân ở chung, được trại giam chỉ định làm nữ trực sinh sách nhiễu, gây xung đột và dẫn đến hậu quả là cô bị đưa đi kỷ luật nhiều ngày. Tuy nhiên, một nữ blogger bị đi tù lúc cô tròn 26 tuổi vẫn luôn mạnh mẽ đấu tranh không chỉ cho bản thân mình.

Cựu tù nhân lương tâm Cấn Thị Thêu, một phụ nữ nông thôn đấu tranh giữ đất tại Dương Nội, từng có thời gian bị giam chung với cô Nguyễn Đặng Minh Mẫn ở Trại 5 Yên Định, Thanh Hóa nói với RFA về ký ức của bà khi nhớ đến nữ tù nhân Nguyễn Đặng Minh Mẫn:

“Khi ở cùng với Minh Mẫn thì tôi thấy Minh Mẫn tuy là một người trẻ tuổi nhưng rất có tinh thần đấu tranh quyết liệt. Mặc dù bị giam giữ trong 4 bức tường, nhưng Minh Mẫn tìm mọi cách đấu tranh để cải thiện mức sống trong nhà tù, đấu tranh để đem lại quyền lợi cho những người cùng chung chỗ với Minh Mẫn.”

Trong thông cáo báo chí của RSF vừa phổ biến, tổ chức này còn nhắc đến trường hợp của nữ tù nhân chính trị Trần Thị Nga, mà RSFtố cáo bà Trần thị Nga được xếp vào nhóm những nữ tù nhân trên thế giới bị giam giữ trong những điều kiện “vô nhân đạo”.

Nữ Blogger Trần Thị Nga, còn được biết đến với tên Thúy Nga là một nhà hoạt động bảo vệ cho quyền công nhân. Bà Trần Thị Nga bị bắt vào hạ tuần tháng 1 năm 2017, ngay trước tết cổ truyền và bị biệt giam cho đến ngày ra tòa sơ thẩm vào ngày 25/07/17. Trước phiên xét xử diễn ra, bà Trần Thị Nga chỉ được gặp gỡ với luật sư một lần duy nhất và bà cũng không được gọi điện thoại về cho gia đình cũng như không được thân nhân thăm nuôi gần 1 năm chỉ vì bà “không nhận tội”.

Cả hai phiên sơ thẩm và phúc thẩm đều y án 9 năm tù giam đối với nhà hoạt động Trần Thị Nga. Hiện tại, bà Nga đang bị giam giữ ở trại tù Gia Trung, tỉnh Gia Lai.

Tinh thần của Minh Mẫn rất mạnh mẽ. Không bao giờ Minh Mẫn yếu đuối. Minh Mẫn còn nói ‘Nếu được làm lại từ đầu, tôi cũng vẫn nói ‘Hoàng Sa-Trường Sa là của Việt Nam’. Mẹ con chúng tôi không bao giờ hối tiếc. Mình chấp nhận con đường mình đã chọn và mình rất hãnh diện là mình được góp một phần nhỏ bé của mình để thay đổi đất nước
-Bà Đặng Thị Ngọc Minh

Cựu tù nhân lương tâm Cấn Thị Thêu cho rằng một trong những hành động vô nhân đạo mà Chính quyền Việt Nam đối xử với tù nhân lương tâm là di chuyển họ đến các nhà giam xa gia đình:

“Cuộc sống của những người từ vùng miền như chúng tôi từ miền Bắc bị chuyển vào nhà tù trong miền Nam thì xa xôi, cách trở và gia đình thăm nuôi không được thường xuyên khiến cho người tù bị rất thiệt thòi, tổn thất lớn khi phải ở xa quê nhà của mình.”

Bà Cấn thị Thêu cũng từng ở qua trại giam Gia Trung, từng phải gánh chịu tình trạng bị đối xử khắc nghiệt nên bà khẳng định nữ tù nhân Trần Thị Nga còn có thể bị biệt đãi càng tồi tệ hơn. Bà Cấn Thị Thêu nói:

‘Vừa rồi mới đây nhất có một người ở cùng với Thúy Nga ra tù. Cô đấy nói rằng Thúy Nga ở trong đó phải chịu rất nhiều áp lực từ phía trại giam. Bởi vì Thúy Nga cũng là một người luôn luôn tranh đấu mặc dù trong môi trường tù tội.”

Tổ chức phi chính phủ-Mạng lưới Nhân quyền Việt Nam công bố nữ tù nhân chính trị Trần Thị Nga là một trong 3 nhân vật được chọn nhận Giải thưởng Nhân quyền năm 2018 của tổ chức này. Từ trong tù, bà Trần Thị Nga quyết định đem tặng 2/3 số tiền thưởng 3000 đô la Mỹ dành cho dân oan và các tù nhân lương tâm cùng với những cựu tù nhân lương tâm tại Việt Nam.

Bên cạnh là một nhà hoạt động nữ vì dân chủ, nhân quyền Việt Nam được tổ chức nhân quyền vinh danh và được nhiều người cảm kích, bà Trần Thị Nga còn là một bà mẹ của hai đứa con trai thơ dại. Hình ảnh vạ vật của chúng cùng với cha mình trải qua hành trình dài từ Hà Nam vào Gia Lai thăm gặp mẹ khiến cho công luận phải chạnh lòng. Không ít người quan tâm tự hỏi phải chăng các nữ tù nhân lương tâm ở Việt Nam phải trả một cái giá quá đắt cho các việc làm của họ?

Không bỏ cuộc

Nhà hoạt động Huỳnh Thục Vy bị tuyên án 2 năm 9 tháng tù giam và bản án sẽ có hiệu lực khi con của cô tròn 3 tuổi. RFA

Nhà hoạt động Huỳnh Thục Vy, thành viên của tổ chức xã hội dân sự độc lập-Hội Phụ nữ Nhân quyền Việt Nam chia sẻ trên trang Facebook cá nhân rằng cô rất yêu quý nữ tù nhân Trần Thị Nga và đó cũng là một tấm gương khích lệ tinh thần đấu tranh cho dân chủ nhân quyền tại Việt Nam, mà bản thân cô sẽ không bỏ cuộc.

Cô Huỳnh Thục Vy vào ngày 30/11/18 bị tòa án tại Buôn Hồ, tỉnh Đăk Lăk tuyên án 2 năm 9 tháng tù giam với cáo buộc “xúc phạm quốc kỳ” theo điều 276 Bộ Luật Hình Sự và bản án sẽ có hiệu lực khi con của cô tròn 3 tuổi; tuy nhiên hiện nay cô không được phép rời khỏi nơi cư trú. Cô Huỳnh Thục Vy bộc bạch với RFA nhân ngày Phụ nữ Quốc tế, 08/03/19:

“Tất nhiên có con thì không ai muốn rời xa con để vào tù ngồi hết. Thời gian ở tù bao nhiêu thì mất thời gian bấy nhiêu ở bên con và chăm sóc cho con lớn lên. Đó là thời gian rất hoang phí. Nhưng mình không kháng án vì mình biết bản án vẫn như cũ do Chính quyền tỉnh Đăk Lăk cố tâm đưa một bản án tù giam cho mình, để ép mình rời khỏi Việt Nam. Tuy nhiên, vợ chồng mình đang làm ăn và sinh sống tốt ở Việt Nam và có nhiều công việc liên quan đến việc bảo vệ nhân quyền nữa nên mình không muốn rời khỏi Việt Nam lúc này. Nhưng mà mình cũng không muốn ở tù. Cho nên mình có một vài dự tính. Nếu dự tính đó thành công thì mình sẽ không phải ở tù và cũng sẽ không phải đi đâu cả.”

Trong khi đó, trả lời câu hỏi của Đài Á Châu Tự Do rằng qua những lần thăm gặp con gái là nữ tù nhân Nguyễn Đặng Minh Mẫn, có bao giờ cô chia sẻ là cảm thấy hối tiếc điều gì không khi phải trải qua bản án tù 8 năm dài như vậy, thân mẫu Đặng Thị Ngọc Minh khẳng định:

Trong cuộc đấu tranh cho dân chủ Việt Nam thì ai có chút sức lực nào thì góp sức bấy nhiêu đó thôi. Mình thấy điều này là bình thường. Ai đã lên tiếng chống lại chính quyền thì chính quyền ghét và bỏ tù thì cũng là điều bình thường luôn. Nếu họ không ghét, họ không bỏ tù thì chính quyền đó không phải là độc tài. Và nếu đó không phải là chính quyền độc tài thì mình cũng không phải đấu tranh cho nhân quyền gì cả
-Cô Huỳnh Thục Vy

“Chưa bao giờ Minh Mẫn nói với tôi là ‘Mẹ ơi, con ở tù, con khổ quá!’, hay là ‘Mẹ ơi, con nhớ nhà quá. Tới 8 năm dài đăng đẳng, con buồn quá!’…Không bao giờ có. Tinh thần của Minh Mẫn rất mạnh mẽ. Không bao giờ Minh Mẫn yếu đuối. Minh Mẫn còn nói ‘Nếu được làm lại từ đầu, tôi cũng vẫn nói ‘Hoàng Sa-Trường Sa là của Việt Nam’. Mẹ con chúng tôi không bao giờ hối tiếc. Mình chấp nhận con đường mình đã chọn và mình rất hãnh diện là mình được góp một phần nhỏ bé của mình để thay đổi đất nước.”

Còn nhà hoạt động nữ Huỳnh Thục Vy thì cho rằng một khi đã chọn con đường đấu tranh cho quốc gia Việt Nam được dân chủ và tiến bộ thì chuyện bị tù đày cũng là lẽ đương nhiên:

“Mình không phân biệt đàn ông hay phụ nữ trong cuộc đấu tranh này. Trong cuộc đấu tranh cho dân chủ Việt Nam thì ai có chút sức lực nào thì góp sức bấy nhiêu đó thôi. Mình thấy điều này là bình thường. Ai đã lên tiếng chống lại chính quyền thì chính quyền ghét và bỏ tù thì cũng là điều bình thường luôn. Nếu họ không ghét, họ không bỏ tù thì chính quyền đó không phải là độc tài. Và nếu đó không phải là chính quyền độc tài thì mình cũng không phải đấu tranh cho nhân quyền gì cả.”

Trong bài ghi nhận ngắn gọn của RFA về các nữ tù nhân lương tâm tại Việt Nam, chúng tôi không thể liệt kê được hết tất cả các hoàn cảnh của họ. Tuy nhiên, điều cốt lõi mà Đài Á Châu Tự Do nhận thấy là tinh thần vững vàng của các nữ tù nhân lương tâm quyết theo đuổi con đường dấn thân mà họ đã chọn với mong cầu người dân Việt Nam trong tương lai, ít ra có họ và con cái của họ không còn bị rơi vào tình cảnh chia lìa do tù tội, chỉ vì họ cất lên tiếng nói lẽ phải cho quyền của công dân được bảo vệ và cho một xã hội công bằng, văn minh.